Home
» Lý luận phê bình
» Đặng Xuân Xuyến: Đọc bài thơ “Hương dương cầm” của Nguyễn Thanh Lâm (Hà Nội)
Đặng Xuân Xuyến: Đọc bài thơ “Hương dương cầm” của Nguyễn Thanh Lâm (Hà Nội)
Thứ Hai, 10 tháng 7, 2017
Mở đầu bài thơ là giọng thơ thiền, ngộ đạo
thường thấy của nhà thơ: Lặng lẽ quan sát, lặng lẽ chiêm nghiệm để lặng lẽ rút
ra những kinh nghiệm sống trong cõi tạm của đời người: “Mưa vừa đủ cho hàng cây nhỏ giọt Như giọt
cafe trắng trong Gió vừa đủ
cho mưa rơi nghiêng Hòa tiếng
dương cầm ru trong đêm”
Tác giả Nguyễn Thanh Lâm
Địa chỉ: Số 4, ngõ 179 Minh Khai
quận Hai Bà Trưng, tp Hà Nội
Điện thoại: 0984787426
Email: thanhlam.tho@gmail.com
_____
ĐỌC BÀI THƠ “HƯƠNG DƯƠNG CẦM” CỦA NGUYỄN THANH LÂM
***
HƯƠNG DƯƠNG CẦM
***
Mưa vừa đủ cho hàng
cây nhỏ giọt
Như giọt cafe trắng
trong
Gió vừa đủ cho mưa
rơi nghiêng
Hòa tiếng dương cầm
ru trong đêm
Hà Nội đêm
Tiếng dương cầm lan
xa hương
Thơm thơm mùi nhớ
Vương vương dặm tình
Nghìn mắt lá, nghìn
ánh đèn đọng mưa chơm chớp
Tiếng dương cầm loang
loáng ướt
Ngập ngừng rơi
Bên kia sông Hồng mưa
có rơi
Tiếng dương cầm có
cùng hạt mưa thấm vào lòng đất
Phia bên này năm cưa
ô thao thức
Hay đang mơ giấc nhạc
dương cầm
Hà Nội đêm tỏa hương
dương cầm
Hương vừa đủ cho đời
tự cho là đủ
Hương lan xa đến đâu
tự mình thấu tỏ
Trong thế giới bao la
riêng một hương mình.
Lời bình của Đặng Xuân Xuyến:
Mở
đầu bài thơ là giọng thơ thiền, ngộ đạo thường thấy của nhà thơ: Lặng lẽ quan
sát, lặng lẽ chiêm nghiệm để lặng lẽ rút ra những kinh nghiệm sống trong cõi
tạm của đời người:
Mưa vừa đủ cho hàng cây nhỏ giọt
Như giọt cafe trắng trong
Gió vừa đủ cho mưa rơi nghiêng
Hòa tiếng dương cầm ru trong đêm
Ở
đây, ở khổ thơ này, tất cả sự vật, hiện tượng như cây cối, mưa, gió... đều vừa
vặn, vừa đủ để tạo nên một không gian đẹp, một khung cảnh thơ mộng, ấn tượng,
rất Hà Nội, mà cũng đậm chất triết lý Á Đông. Tuy là thế, người đọc vẫn sẽ thắc
mắc sự phi lý khi đọc đến câu: “Như giọt cafe trắng trong” bởi thường
thì người ta nói giọt cafe đen, giọt cafe nâu... chứ chưa nghe ai nói“giọt
cafe trắng trong” như nhà thơ Nguyễn Thanh Lâm đã viết. Phi lý như thế
nhưng lại rất có lý, bởi giọt cafe mà ông lặng lẽ quan sát là
giọt cafe của trời, của thiên nhiên, chứ không phải giọt cafe đen hay nâu của
trần tục. Chính giọt mưa đang tí tách nhỏ giọt trên cây kia khiến ông liên
tưởng tới giọt cafe, và với sự liên tưởng “ảo của thơ” ấy đã khiến giọt mưa
trong thơ Nguyễn Thanh Lâm thơ hơn, đẹp hơn trong mắt người cảm thụ. Phải quan
sát thật kỹ, thật tỉnh thì ông mới đưa được ra “nhận xét” độc đáo, chính xác,
tinh tế như thế, và mới có được những câu: “Mưa vừa đủ cho hàng cây nhỏ giọt”/
“Gió vừa đủ cho mưa rơi nghiêng”, đấy không chỉ là những câu thơ mà còn là những chiêm
nghiệm, những triết lý của cuộc sống, những ngộ thức vềđạo của đời
người. Vâng! Tôi rất tán đồng với những điều ông viết nhưng thưa nhà thơ,
biết cân đong đo đếm thế nào cho vừa vặn, cho đủ đây? Thật khó, nào có dễ, thưa
nhà thơ Nguyễn Thanh Lâm!
Khổ 2, là
khổ thơ tôi thích nhất bởi tình yêu của tác giả dành cho Hà Nội được nhà thơ
nâng niu, chắt lọc trong từng câu chữ, hình ảnh:
Hà Nội đêm
Tiếng dương cầm lan xa hương
Thơm thơm mùi nhớ
Vương vương dặm tình
Nghìn mắt lá, nghìn ánh đèn đọng mưa chơm chớp
Tiếng dương cầm loang loáng ướt
Ngập ngừng rơi
Cái
hay ở đây là sự cảm của nhà thơ về mưa đêm Hà Nội. Nhà thơ
không chỉ nghe mà còn “ngửi” được, “nhìn” được hương mưa đêm dìu dịu của Hà Nội
qua bảng lảng, dìu dặt của tiếng dương cầm. Nhà thơ dùng: “Tiếng dương cầm
lan xa hương”, rất sáng tạo để dụ người đọc nhẹ nhàng bước vào cõi nhớ
thương rất riêng của ông, với những “Thơm thơm mùi nhớ/ Vương vương dặm tình”,
chỉ có thể tìm thấy trong thơ Nguyễn Thanh Lâm.
Hà Nội đã
thẩm thấu vào con người ông, thành máu thịt của ông đến độ khi tiếng dương cầm
dìu dặt ngân lên đã khiến ông rạo rực về Hà Nội, khiến những nét vẽ của ông về
Hà Nội trong mưa đêm cựa quậy, trở nên huyền ảo, lung linh, đẹp đến liêu trai:
Nghìn mắt lá, nghìn ánh đèn đọng mưa chơm chớp
Tiếng dương cầm loang loáng ướt
Ngập ngừng rơi
Tiếng dương cầm trong thơ của Nguyễn Thanh Lâm không còn
là tiếng âm thanh của nhạc cụ, mà thành hương của lòng, thành hồn của nhà thơ
đã ôm lấy, quyện lấy Hà Nội, để vẽ nên một Hà Nội gợi cảm, mềm mại. Câu thơ: “Nghìn
mắt lá, nghìn ánh đèn đọng mưa chơm chớp” đã hay, đã đẹp nhưng có thể
sẽ có ai đó nghĩ được, viết được giống thế nhưng để cảm được “Tiếng dương
cầm loang loáng ướt/ Ngập ngừng rơi” sống động đến mê hoặc như Nguyễn Thanh
Lâm thì thật khó, thật hiếm.Riêng khổ thơ thứ 2 này đã là một bài thơ hay, hoàn
chỉnh vềHương Dương Cầm trong mưa đêm Hà nội. Bài thơ
hay và đứng được trong tâm trí người đọc chính ở khổ thơ này!
Hai khổ cuối
của bài thơ là nỗi lòng trăn trở, thắc thỏm của nhà thơ với tình yêu của ông
dành cho Hà Nội, cho “người Hà Nội” của ông:
Bên kia sông Hồng mưa có rơi
Tiếng dương cầm có cùng hạt mưa thấm vào lòng đất
Phia bên này năm cửa ô thao thức
Hay đang mơ giấc nhạc dương cầm
Hà Nội đêm tỏa hương dương cầm
Hương vừa đủ cho đời tự cho là đủ
Hương lan xa đến đâu tự mình thấu tỏ
Trong thế giới bao la riêng một hương mình.
Nhịp
thơ chậm lại, giọng thơ trầm, lắng, dung dị và mộc mạc của ngôn ngữ đời thường,
như thủ thỉ tâm sự, nói chuyện để trải lòng. Nếu ở khổ thứ 2 là những hình ảnh
liêu trai, đẹp đến ma mị, được diễn đạt bằng cách nhìn nhận của tư duy phóng
khoáng, hiện đại thì ở 2 khổ thơ này, cách nhìn nhận và diễn đạt hình ảnh, lại
bằng suy nghĩ, triết lý rất phương Đông. Chất thiền đặc trưng của thơ ông ở khổ
thơ 3 và 4 lại khiến người đọc tò mò, thích thú vì thấy cảm được thơ ông, hiểu
được thơ ông nhưng lại khó diễn đạt cho ra ý thành lời, đọc thơ mà như có cảm
giác đang chơi trò thách đố diễn đạt câu chữ với nhà thơ. Phải chăng vì
điều đó mà thơ Nguyễn Thanh Lâm kén bạn đọc!
Kết thúc bài
thơ là quan điểm của nhà thơ về cuộc sống:“Hương vừa đủ cho đời tự cho là đủ/ Hương lan xa đến đâu tự mình thấu tỏ”, đượm triết lý phương Đông, triết lý của Lão Tử.
Tôi mãi phân vân về câu kết của bài thơ vì 20 năm chơi
với ông, tôi hiểu ông là người tự trọng, khiêm nhường, sống trọng tình trọng
nghĩa nhưng câu “Trong thế giới bao la riêng một hương mình” thì rất dễ
bị hiểu lầm là cao ngạo, coi mình là riêng một vũ trụ nên tôi đã lướt qua, cố
tình không đả động đến. Thế nhưng, trước khi đưa bài lên trang, tôi lại phân
vân, rồi tự trách: Nguyễn Thanh Lâm đâu có cao ngạo? Ông ung dung điềm đạm nhìn
đời đấy chứ! Hương Dương Cầm đã là hương “riêng của Hà
Nội” chứ đâu còn là của riêng của Nguyễn Thanh Lâm mà bảo ông là người kiêu
căng! Lần nữa, tôi lại tán đồng với quan điểm thấm đẫm triết lý phương Đông của
ông về cuộc sống: “Hương vừa đủ cho đời tự cho là đủ/ Hương lan xa đến đâu
tự mình thấu tỏ”.
Tôi không có
ý định bình thơ vì không có khiếu bình thơ nhưng vì đọc Hương Dương
Cầm thấy hay quá, buộc lòng cầm bút để ghi lại vài dòng.
Hà Nội, chiều 08.07.2017
Đặng Xuân Xuyến © Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Hà Nội ngày 10/7/2017
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
_______________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét