Home » Lý luận phê bình » “Sóng sánh mẹ và anh”- khoảng lặng tinh tế – Bài cảm nhận của Thu Hoài (TP.HCM)

“Sóng sánh mẹ và anh”- khoảng lặng tinh tế – Bài cảm nhận của Thu Hoài (TP.HCM)

Thứ Năm, 9 tháng 6, 2016

Đọc “Sóng sánh mẹ và anh” của nữ sỹ Trương Gia Hòa mới thẩm thấu cái sóng sánh của tình yêu, gia đình và xã hội. Ở đây ta bắt gặp một tâm hồn thơ sâu lắng, tinh tế nhưng không kém phần nồng nàn, gai góc. Trong góc nhìn tình yêu, cuộc đời và sự nghiệp.

Thông tin cá nhân: (VanDanViet)
Tác giả Thu Hoài

Tên khai sinh Nguyễn Thu Hoài
Quê An Nhơn – Bình Định
Nguyên Tổng Thư ký Hội VHNT Nghĩa Bình - Bình Định (1983-1990)

Hiện đang thường trú tại 170/40 Vườn Lài, Tân Thành, Tân Phú,TP. HCM

ĐT: 08 38495227 - 0909859658
Email: xuan@qsbsteel.com - tam@qsbsteel.com
_____

SÓNG SÁNH MẸ VÀ ANH
KHOẢNG LẶNG TINH TẾ

Thu Hoài

Một chiều tôi nhìn thấy tập thơ “sóng sánh mẹ và anh” của Trương Gia Hòa nép mình giữa những bộ sách dày cỡ lớn trong tủ sách của tôi. Nó nhỏ nhắn và xinh đẹp về khổ sách, cỡ chữ và cả cách trình bày, do Nhà Xuất Bản Văn Nghệ thành phố Hồ Chí Minh ấn hành năm 2005.

Tôi đứng bên tủ sách, lật đọc hết tập thơ.Tôi ngồi vào bàn và đọc lại một lần nữa. Quả nhiên có những bài hay, có những khoảng lặng làm tôi xúc động.Vài tháng trước đây, tôi đã đọc hàng chục tập thơ cuả các bạn ở quê gửi tặng. Giờ đây, lần đầu tiên tôi đọc tập thơ mà tác giả của nó là một nữ sỹ người Tây Ninh, miền Đông Nam Bộ, nơi có con sông Vàm Cỏ chảy dọc theo biên giới Việt Miên. Dù gì, tác giả đã thành công khi bắt độc giả đọc đến hai lần và dẫn dắt đưa anh ta vào vườn thơ của nàng. Ở đó đầy tiếng chim kêu, bướm lượn, suối reo, cả những cánh bướm vô tình chết ngay trên khung cửa, mây trôi lướt thướt trên đại ngàn Đà Lạt, những cánh đồng miền Tây bát ngát, những chiều trên đôi bờ Cửu Long giang tráng lệ, những cánh diều, tiếng sáo bỗng trầm trong gió, những đàn trâu mộng, những nông dân cần cù, sáng tạo, nhân hậu, một nắng hai sương, rất mực đáng yêu và những miền ký ức của tuổi thơ, tình yêu, nỗi giận hờn, ghen tuông, lừa lọc, khổ đau…

Trương Gia Hòa làm nhiều thơ phá thể, ngay một bài thơ lục bát cũng bị Hòa bẻ ra, gây nên những gãy gập, tưởng chừng như không vần điệu, song phóng túng, không khuôn sáo, giàu chất âm nhạc, biểu cảm, tiết tấu không ngừng thay đổi trong logic nội tại của bài thơ, câu thơ, gây cho người đọc sự trẻ trung và hiện đại.

Bài thơ mở đầu “Đà Lạt và em”

Em sẽ đến quê anh

Đà Lạt ngàn năm sương phủ

Chạy lên đồi

Hái một ít trăng

Câu thơ thứ tư “hái một ít trăng” làm người đọc thích thú và cảm tình với tác giả vì nó đưa họ vào cõi mộng mơ mà chủ nhân của nó là người đàn bà tinh tế, đa tình và một chút vờ khiêm tốn. Nàng thật đáng yêu. Chính câu thơ thứ 4 này đã làm cho ba câu thơ trước hầu như tự sự , trở nên có hồn và làm lối nhỏ đưa ta vào những khoảnh khắc trầm lắng của Đà Lạt mộng mơ và cũng nói với ta rằng tâm hồn nàng lãng tử, kiều diễm vì ai đến Đà Lạt cũng chỉ mong được ngắm hoa và nghe suối reo trên vách đá, còn nàng thì hái một ít trăng. Có lập dị không chứ?

Em sẽ về thăm mẹ anh

Người đàn bà gánh mưa phùn đem đổ

Xuân Hương mờ bước chân già

Đà Lạt thật nhiều hoa

Em biết chọn hoa nào cho mẹ

Tạ ơn người đã sinh ra anh

Em sẽ về quê hương

Đà Lạt hoang đường mây tím

Đứng giữa đại ngàn

Thẩm thấu hồn thong

Chỉ vài nét chấm phá, tác giả đã vẽ được một Đà Lạt đẹp và huyền ảo qua đó ta biết được tâm hồn nữ sỹ giàu có, tinh tế, sâu lắng và cũng dễ rung động.Nhưng rỏ ràng nàng là một cô gái khôn ngoan và hiện thực, ngay đến tặng hoa cho mẹ nàng cũng nghiên cứu loại hoa nào hợp với tâm hồn của bà.Và tinh tế như vậy cho nên nàng phải đến nơi đã sinh ra chàng để tìm hiểu. Đứng giữa đại ngàn thẩm thấu hồn thông.Thông là loại cây quý làm đẹp cho Đà Lạt và đó cũng chính là chàng.

Trong “Cửa sổ sáng đèn’’ (trang 10), ta đột ngội bắt gặp một biến tấu khác lạ, trái chiều, đầy cung bậc, gập gềnh.

Ô cửa sổ sáng đèn

Bướm hoang ngập ngừng bay rồi đậu

Đêm thở dài

Đàn

Hờ hững buông rơi.

Tự con bướm hoang nhởn nhơ kia hay tại người thiếu nữ sau ô cửa sổ sáng đèn. Và tình cảm người con gái đã xoay chiều quyết liệt, nàng nhận ra dấu vết của những cuộc truy hoan sau ô cửa sổ.

Ô cửa sổ sáng đèn

Hạnh phúc xoay thiêu thân ánh lửa

Ở trong kia là dấu vết tình lừa

Từ con suối này ta lạc mất nắng mưa

Tình yêu là thế. Nàng quay về “Cánh đồng của tôi” (trang 14) và ký ức tuổi thơ đã làm tâm hồn nàng thanh thản với bao nhiêu cuộc đời lam lũ, với một miền sông nước kỳ thú của đôi bờ Cửu Long giang tráng lệ và mộng mơ.

Thênh thang cánh võng gió nồm

Lúa hát bâng quơ thì con gái

Đòng đòng gió về gào thét tuổi thơ…

Bước chân qua những lỗ chân trâu

Những lỗ hổng thật to trong ký ức

Nhớ nhớ thương thương một giọng đờn Kìm

Từ bãi này đến ngun ngút bờ xa

Nắng xóa bàn tay hộ pháp trên đồng

Người đàn ông suốt đời cúi mặt

Tôi bước qua những mùa gặt âm thầm

Không nói được một lời cùng rơm rạ

Xa xăm vọng về tiếng gió của mùa sau

Bài thơ dung dị, những khổ thơ ba câu dung dị nói được tấm lòng mình với quê hương xứ sở. Đọc “Cánh đồng của tôi” ta mới thấm thía hai chử quê hương trong ta, da diết đến muôn đời. Ba câu kết thật buốt giá cõi lòng.Thơ mộc như thế.Viết được ba câu thơ này không dễ, vì chỉ mộc như thế nó mới diễn tả được đồng quê, diễn tả được tấm lòng mình với rơm rạ.Tôi bước qua những mùa gặt âm thầm không nói được một lời cùng rơm rạ, xa xăm vọng về tiếng gió của mùa sau. Tiếng gió hay tiếng người, tiếng đất hay nỗi đau muôn đời của người nông dân xứ sở?Nghĩ như vậy ta yêu biết mấy mẹ ta, cha ta, anh chị ta và các em ta ngày ngày còng lưng trên đồng ruộng trong nắng mưa bão lũ để làm nên những mùa màng nuôi sống hàng triệu con người. Bài thơ thật cảm động, sâu sắc và đầy ý nghĩa của cuộc đời. Và nghệ thuật thơ ba câu một khổ trong bài này đã đọng lại trong người đọc hình ảnh và ý tưởng của từng khổ thơ, bắt họ đọc lại từng khổ thơ, để suy ngẫm, liên tưởng.

Và “Nỗi đau của con” là mọt bài thơ hay. Một cuộc đời thật đã được nâng thành thơ và thơ cũng được bay lên như cánh diều mùa gió chướng, hay con thuyền trên dòng nước Cữu Long giang.

Chợt rùng mình sông trở dòng trôi

Chèo chống bao mùa gió xô sóng bạt

Ngẩng đầu

Nhìn tương lai con bay

Cúi lưng

Tìm dáng mẹ hao gầy

Người ta phụ con cứ đến không ngờ

Chiều nay ngẩn ngơ con thấy mình bật khóc

Gia tài mẹ – tình yêu con trao hết

Người ta nhận thật nhiều rồi lặng lẽ mang đi

(Gia tài của mẹ – Trang 26)

Hắn thật sở khanh và nàng không hề trách móc. Nỗi đau trong vần thơ yêu thật chân thật đến nghẹn ngào.

Tất nhiên rồi

Không thể là hoa hồng

Cho anh nâng niu chiều chuộng

Không là hoarau muống

Mọc từ cằn cỗi lòng anh

Em sẽ là hoa chanh

Trắng trong tinh khiết

…

Tôn giáo trong em chỉ là tình yêu

Không mùa thời gian chỉ mùa chờ đợi

Thắp nén hương tình

Lụy hạnh phúc mùa sau

(Tất nhiên – Trang 28)

Tình yêu nàng thơm tho, tinh khiết như hoa chanh, hoa bưởi. Chỉ tiếc dáng núi kia cũng có nhiều điều phủ lấy giữa làn mây.

Em ngồi trên con tàu xuyên đêm

Nên mọi thứ cứ xa và bạc tình như gió

May còn sót lại trái tim người

Sáng mai ra rồi cũng chia tay

Dáng núi đợi chờ

Dáng núi lại cong theo ngày tháng

Những hiểu biết và dự cảm tình đời giúp cho nàng nhận ra những mặt xấu của xã hội, của tình yêu, nhưng nàng không giận hờn gay gắt, nàng không hề thất vọng mà luôn vươn lên, đi tìm mọt tình yêu đích thực.

Gia tài mẹ tình yêu con trao hết

Người ta nhận thật nhiều rồi lặng lẽ mang đi

Lời thơ buồn và nỗi đau chưa kịp giấu kín giữa hai khoảng lặng của tư duy. Lời thơ nhẹ như một tiếng sương rơi và êm như một chiếc lá bay trong gió. Đó là bản chất của nàng hiền diệu và trắng trong, yêu tình yêu và yêu cuộc sống chứa đầy ký ức của tuổi thơ, ông bà cha mẹ, anh chị em và tiếng đàn Kìm, tiếng đàn bầu, đàn nhị và dòng song đầy ắp đôi bờ, và người hàng xóm không một lần gõ cửa. Tất cả là chấm phá, những chi tiết vô cùng quý giá để làm nên cuộc đời tình yêu và tác phẩm.

Trong bài “Sóng sánh mẹ và anh” (trang 60) bài thơ mang tiêu đề của tập thơ là cái gì hiện hữu và không hiện hữu, thực và mộng không thể nào vứt bỏ được vì nó là cuộc đời, là tình yêu, nó cứ sóng sánh như thế đó, một bên tình một bên hiếu, nó là thơ, là ký ức và gia đình.

Sóng sánh đời

Sóng sánh thơ

Anh không tan đi được

Hương bưởi thơm tóc xanh

Em lại ngồi bên thềm

Hơi ấm của anh không xua đi được

Hơi ấm của mẹ không xua đi được

Chỉ còn nén nhang thơm

Suốt hành trình nước mắt

Những bản vẽ của anh (trang 16) là nỗi khắc khoải của ước mơ. Họ dệt ước mơ trên từng bản vẽ của công trình, ở đó có những ngôi trường và những mái nhà từ thiện, một làng đại học… Nhưng thực tế rất phủ phàng.Tất cả đều nằm im trong tủ.

Những bản vẽ chờ một lần được sống

Những ước mơ của anh

Em lau bụi hàng ngày.

Đây là sự báo động cho các nhà lãnh đạo về những tài năng bị bỏ quên, những đề án không hiện thực hoặc làm tắt trách.Nó là khoảng cách của ước mơ và hiện thực?Và tập thơ đi sâu vào ngóc ngách cuộc đời.

Anh mua về một chùm đèn màu vàng

Sáng dịu dàng trong căn phòng tinh tươm

Anh mua về một chai nước hoa xịt phòng

Một con búp bê nho nhỏ

Một chậu cây xanh xanh

Và thả tôi trong đó

Anh mệt nhoài sau một ngày đi xa

Tôi chán chường sau một ngày ở nhà

Giấc mơ tôi và anh mỗi ngày mỗi khác

Tất cả sự yêu kiều nhung lụa, nhà cửa, tiện nghi, xe cộ, tiền bạc… Vật chất chưa đủ đề giữ một tình yêu. Và tình yêu được miêu tả trên kia chẳng khác gì sự đùa chơi của một kẻ giàu vời một con búp bê biết nói. Vật chất mau già nua và chán vì đã tiện nghi là theo mode mà đã là mode rất mau lỗi thời và già cỗi. Ngày nay không thiếu gì kiểu yêu như thế và cuối cùng là tan vỡ, khổ đau, vô vọng.

Và nàng đi đến quyết định

… Xin chào

Mai sau mỗi đứa phương nào

Mặc nhau

Đêm xuân

Giấc ngủ buồn đau

Buốt lòng mới biết

Xa nhau

Thật rồi

(Không đề 1 – Trang 66)

Tất cả diễn ra quá vội vã, thiếu hẵn sự đắn đo suy nghĩ và khi bình tâm mới thấy tiếc nuối, đau khổ.

Đà Lạt

Đà Lạt ơi mất rồi

Pha lê thác bạc vọng tình thiên thu

Giấc ngủ chim gù Đà Lạt ơi!

Đừng đèo bòng mơ mộng

Anh bế trên tay xác tôi lạc lỏng

Ngất ngất buồn say khước quỳ hoa

Xuống phố hoàng hôn

Trăng chết tự bao giờ

(Vẫn là tình yêu đó thôi – Trang 68)

Anh tưởng có tiền là có tất cả, tình yêu và hạnh phúc. Nhưng đó chỉ là tình yêu như xác chết, hạnh phúc vô hồn, không hương không sắc. Chao ôi, tìm đâu ra thứ tình yêu tuyệt vời thơm nồng mùi trinh bạch giữa chợ trời thời mở cửa. Song bạn hãy tin rằng còn con người là còn có tình yêu đẹp và chân thành.

Đây là một tập thơ hay và đáng đọc. Nó góp một tiếng nói riêng thâm trầm và sâu lắng của một nữ sỹ Nam Bộ trong dòng thơ đương đại của đất nước.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 2 tháng 5 năm 2016

Thu Hoài

170/40 Vườn Lài, Tân Thành, Tân Phú, TP. Hồ Chí Minh

. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gửi từ TP.HCM ngày 09/06/2016
Xin Vui Lòng Ghi Rõ Nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.

_______________________________________________

Chia sẻ bài viết

Bài liên quan

“Sóng sánh mẹ và anh”- khoảng lặng tinh tế – Bài cảm nhận của Thu Hoài (TP.HCM)

Comments[ 0 ]

Đăng nhận xét

Danh mục

Tác phẩm

Bài viết quan tâm

Thông tin cần biết

Liên kết bạn bè

Quảng cáo

Liên hệ quảng cáo