Home
» Thư viện văn xuôi
» Từ những trang nhật ký nhà giáo – Bài viết Dương Quốc Việt (Đại học sư phạm Hà Nội)
Từ những trang nhật ký nhà giáo – Bài viết Dương Quốc Việt (Đại học sư phạm Hà Nội)
Thứ Bảy, 30 tháng 4, 2016
Dường như
mỗi một dân tộc đều có một số phận riêng, mà chính văn hóa và tính
cách của họ đã tạo nên số phận riêng ấy. Những dân tộc vĩ đại, do văn
hóa và tính cách của họ, nên thời đại nào họ cũng sản sinh ra những nhân tài
kiệt xuất, những nhân cách lớn, những lớp người đầy khát vọng kiến
tạo dân tộc mình… vì vậy họ đã luôn đi đúng hướng. Bởi thế họ luôn là những dân
tộc tiên tiến của nhân loại.
Thông tin cá nhân: (VanDanViet)
Tác giả Dương Quốc Việt
Tưởng nhớ những người thầy đã mất của tôi.
Những
người thầy của tôi, kinh qua học tập, hoặc giảng dạy thời Tây học, đều đã mất!
Nhưng các Cụ đã để lại những dòng nhật ký trăn trở về giáo dục thời ta, thời mà
các Cụ gắn bó với giáo dục ở những vị trí giảng dạy, hay quản lý. Từ những dòng
nhật ký đó, đã để lại trong tôi nhiều suy ngẫm, để nay chắt lọc viết ra chia sẻ
cùng bạn đọc!
Chúng
tôi được học trọn vẹn vào thời Tây, rồi sau này làm nghề giáo vào thời Ta. Thôi
khỏi phải nhắc lại thời Tây chúng tôi đã được dạy như thế nào?! Để làm được một
nhà giáo ở thời Ta, chúng tôi đã phải trải qua bao giằng xé về tư tưởng,
từ việc phải thích ứng với không ít những quan niệm làm người rất mới lạ, đến
việc phải tiếp thu những chủ trương chính sách của nền giáo dục mới thường
xuyên thay đổi. Chúng tôi cũng ý thức được rằng, mình cần phải quen với một nền
giáo dục đại chúng, từng bước được phổ cập dần qua các cấp học! Quy mô giáo dục
đã phát triển quá nhanh, nó dường như không tương thích với nền kinh tế. Vì thế
mà đội ngũ nhà giáo tăng nhanh về số lượng, cũng có nghĩa là đời sống cũng như chất lượng nhà giáo ngày
càng giảm sút!
Nhưng
trong lịch sử, cũng như thực tế việc dạy người, trong mỗi một môn học, tự nó
thường phân chia người học thành nhiều loại, loại có học có hơn, loại học để
biết, loại học để thành tài… Vấn đề ở chỗ, nó cần được phân loại và đánh giá
chính xác, để người học hiểu mình, hiểu bạn, từ đó biết lựa chọn cho mình những
quyết định phù hợp trong tương lai. Giáo dục đại chúng, hay phổ cập, nhằm làm
cho mọi người đều được thụ hưởng giáo dục, nhưng phổ cập đến đâu, và phải làm
sao kế thừa và phát triển được giáo dục tinh hoa?! Rồi lẽ ra giáo dục cần phải
đánh giá chính xác được năng lực của mỗi cá nhân, thông qua mỗi lớp học, mỗi
môn học. Nhưng tiếc thay, nhiều tác động khác nhau trong suốt một thời gian
dài, đã phá hủy tận gốc quy trình này! Điều đó dẫn đến nhiều cá nhân, đã ngồi
sai vị trí công việc của mình, chưa kể tệ nạn bằng cấp hoành hành!
Trong
một nền giáo dục, khởi đầu còn vô cùng yếu ớt-mong manh như ở ta, lẽ ra cần
phải trước hết, kiện toàn xây đắp cho giáo dục tinh hoa, để tạo ra nguồn nhân
lực chất lượng cao thực sự cho xã hội, thì người ta lại đi đại chúng hóa giáo
dục tinh hoa. Điều này khiến cho tầng lớp tinh hoa, như “bọc đường bị pha
loãng”, mà cố Bộ trưởng bộ Đại học Tạ Quang Bửu (1910–1986), đã từng than thở
tại mùa tuyển sinh năm 1971. Nguy hại hơn, người ta đã “đại chúng hóa bằng cấp
cao”, như để bổ sung cho tầng lớp tinh hoa. Có lẽ do giáo dục tinh hoa không
được đánh giá đầy đủ và bị xem nhẹ, nên nó như bị trở thành giáo dục đại chúng,
nếu không muốn nói, là người ta như đã “kéo” giáo dục tinh hoa xuống mặt bằng
của giáo dục đại chúng (!) Và như một hệ quả tất yếu, cho đến hôm nay, một nền
giáo dục chưa trưởng thành, với đội ngũ tinh hoa mỏng xốp!
Bởi
tầng lớp tinh hoa như “bọc đường bị pha loãng”, nên rất khó tìm được đúng người
đáp ứng những vị trí trọng yếu! Vì thế mỗi lần chuẩn bị cho cải cách giáo dục,
là một lần xã hội được chứng kiến một cảnh hỗn mang. Và một hiện tượng không
hiếm là, bất chấp năng lực bản thân và thực tế, để làm liều, để nhoi lên những
vị trí vượt quá khả năng bằng mọi giá. Rồi những phụ huynh bắt ép con cái học
hành quá đỗi, hay chạy đua cho con vào những nơi học hành quá sức với trẻ… Tất
cả những cảnh rối loạn như thế, phải chăng cũng là những hậu quả của một nền
giáo dục chưa trưởng thành-đã sản sinh ra những lớp người mãi mãi không trưởng
thành-không thể tự lượng sức mình với lòng tham không giới hạn.
Có
nhiều điều thế hệ chúng tôi đã nhìn thấy trước kết cục của nó. Chúng tôi có bị
nhầm không khi cho rằng, những lớp người của ngày hôm nay, những lớp
người-con đẻ của một nền giáo dục chưa trưởng thành, đang làm những việc quá
sức của họ. Mâu thuẫn giữa một bên là sự non yếu của nhiều thế hệ hôm nay
về nhiều mặt, với những khát khao về những điều đã và đang hiển hiện
trước mắt họ-những nền giáo dục văn minh và từng trải. Rằng sự thực
khoảng cách là quá lớn, không thể vượt qua một sớm một chiều, mà có khi phải
tính bằng thế kỷ.
Bởi
vậy, một điều rất quan trọng là, họ cần phải nhìn ra những mặt hạn chế của
nhiều thế hệ, cũng như hoàn cảnh của đất nước, để biết cái gì mà những
thế hệ hôm nay có thể làm được, và những gì không thể làm được vào từng
thời điểm. Chưa kể liệu có phải chăng, lợi ích băng nhóm, cùng với
sức hút của đồng tiền, cộng với lòng khát khao sự thay đổi của dân chúng, đã
xô đẩy đất nước đến với những cuộc chơi đầy phưu lưu mạo hiểm, trong
đó có ngành giáo dục-những năm qua. Mà hơn bao giờ hết những người chân
chính và những người cầm cân nảy mực cần phải tỉnh táo để nhìn nhận và
tháo gỡ.
Chúng
tôi có lạc hậu không khi cho rằng, muốn cải cách gì thì cải cách, nhưng trước
hết cần phải cải cách hệ thống giáo dục, cải cách các nhà quản lý, các nhà
giáo, phải làm cho môi trường giáo dục trong sạch, trước đã. Lương thầy còn
thấp, ngân sách không đủ, thì nên chăng có thể thu tiền học phí, và những
gia đình nghèo khổ thì nhà nước có thể giúp họ chi trả tiền học phí… Và hãy nỗ
lực để sớm tạo ra một vài cơ sở đào tạo thật sự chất lượng, để đào tạo ra những
nòng cốt cho giáo dục.
Bất
kỳ một cuộc cải cách lớn nào muốn thành công, thì ngoài yếu tố thiên
thời-địa lợi-nhân hòa, còn cần phải có một người tổng chỉ huy xuất sắc,
bên cạnh đó là những tướng lĩnh tài ba-chịu dấn thân và hy
sinh… Thử hỏi hiện nay chúng ta đã hội đủ những yếu tố này
chưa?! Gần đây chúng tôi hay nghe thấy “đã đến
lúc…” thế này, “đã đến lúc…” thế kia… mà giật mình.
Từ nhỏ chúng tôi sớm được tiếp xúc với văn minh phương Tây và rất
háo hức được áp dụng vào ta, sau này mới biết là mình quá nông nổi.
Dường
như mỗi một dân tộc đều có một số phận riêng, mà chính văn hóa và
tính cách của họ đã tạo nên số phận riêng ấy. Những dân tộc vĩ đại,
do văn hóa và tính cách của họ, nên thời đại nào họ cũng sản sinh ra những nhân
tài kiệt xuất, những nhân cách lớn, những lớp người đầy khát vọng
kiến tạo dân tộc mình… vì vậy họ đã luôn đi đúng hướng. Bởi thế họ luôn là
những dân tộc tiên tiến của nhân loại.
Chúng
tôi tin rằng biết đánh giá đúng dân tộc mình, với quyền lợi của đất nước được
đặt cao hơn tất cả, dân chủ và khoa học, biết kiên nhẫn và lắng nghe…, biết đặt
ra những mục tiêu phù hợp và khả thi, thì mọi điều có thể dần được tháo gỡ!
----
Một phiên bản khác đã đăng trong VHNA: Những
trăn trở về giáo dục
----
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ Hà Nội ngày 30/04/2016
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi Trích Đăng Lại.
_______________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét