HomeBài thơ lục bát có cấu trúc Đường luật – Bài viết Phạm Văn Dương (Hà Nội)
Chủ Nhật, 17 tháng 5, 2015
Ngày 18/8/1949, trong chuyến đi công tác bằng đường sông, Bác Hồ viết bài thơ “ Đi thuyền trên sông Đáy”. Cần nói rõ sông này còn gọi là Phó Đáy bắt nguồn từ phía Bắc, chảy qua Bắc Cạn, Tuyên Quang gần vùng Tân Trào rồi đổ vào sông Hồng ở gần Vĩnh Yên. Chính quốc lộ 2C men theo sông này để nối Vĩnh Yên với đường từ Tuyên Quang sang Thái Nguyên. Trong bài “Việt Bắc”,
Tác
giả Phạm
Văn Dương
Họ,
tên: Phạm Văn Dương
Ngày
sinh: 26/6/1945
Quê
quán: Phù lưu, Đông Ngàn, Từ Sơn, Bắc Ninh
Trình
độ văn hóa: Cử nhân toán
Nguyên
Đại tá nghỉ hưu
Địa
chỉ hiện nay: Từ Liêm Hà Nội
Hiện
là Chủ nhiệm Câu lạc bộ Thơ luật Đường họ Phạm Việt Nam
Đã
xuất bản nhiều thơ
Điện
thoại: 0913510543
E.mail: phamvanduong7@gmail.com
_____
BÀI THƠ LỤC BÁT CÓ CẤU TRÚC ĐƯỜNG
LUẬT
Nhân kỷ niệm 125 năm ngày sinh
Bác Hồ, xin giới thiệu một bài thơ của Người.
Ngày 18/8/1949, trong chuyến
đi công tác bằng đường sông, Bác Hồ viết bài thơ “ Đi thuyền trên sông Đáy”. Cần
nói rõ sông này còn gọi là Phó Đáy bắt nguồn từ phía Bắc, chảy qua Bắc Cạn,
Tuyên Quang gần vùng Tân Trào rồi đổ vào sông Hồng ở gần Vĩnh Yên. Chính quốc lộ
2C men theo sông này để nối Vĩnh Yên với đường từ Tuyên Quang sang Thái Nguyên.
Trong bài “Việt Bắc”, Tố Hữu có câu “Ngòi Thia, sông Đáy, suối Lê vơi đầy”
chính là nói về con sông này. Có người nhầm sông này với sông Đáy là chi lưu
sông Hồng từ cửa Hát Môn, chảy dọc phía Tây Hà Nội, qua Phủ Lý rồi đổ ra biển tại
Của Đáy nên nói rằng bài thơ “Đi thuyền trên sông Đáy” không phải của Bác Hồ vì
Bác có đến sông Đáy ( Hà Nam) đâu. Tuy nhiên chỉ cần đọc bài thơ, ta sẽ nhận ra
ngay tư tưởng, phong thái, cốt cách Hồ Chí Minh. Tôi không đi sâu phân tích giá
trị tư tưởng, nghệ thuật bài thơ chứa chan tình yêu nước, thương nòi, yêu thiên
nhiên tươi đẹp, tôi chỉ nói về một khía cạnh đặc biệt của bài thơ là thơ lục
bát có cấu trúc Đường luật.
Bài thơ như sau:
Đi thuyền trên sông Đáy
Dòng sông lặng
ngắt như tờ,
Sao đưa thuyền
chạy thuyền chờ trăng theo.
Bốn bể phong cảnh
vắng teo,
Chỉ nghe cót két
tiếng chèo thuyền nan.
Lòng riêng riêng những bàn hoàn,
Lo sao khôi phục
giang san Tiên Rồng.
Thuyền về, trời
đã rạng đông,
Bao la nhuốm một
màu hồng đẹp tươi.
Hồ Chí Minh
Bài thơ gồm 8 câu lục bát. Hai câu đầu mở
ra phong cảnh con thuyền trôi trên sông thơ mộng, như 2 cấu “đề” của bài thất
ngôn bát cú. Hai câu 3;4 thực sự là câu “thực” mô tả chuyến đi công tác đó. Hai
câu 5;6 đúng là câu “luận” có giá trị tư tưởng rất cao và cũng thể hiện phong
cách tư tưởng vĩ đại của tác giả. Hai câu 7;8 là câu “kết” thật giá trị, mở ra
một tương lai tươi sáng không chỉ là chuyến đi này mà là tương lai tươi sáng của
Dân tộc sẽ đến ngày kháng chiến thắng lợi, nước nhà giành được độc lập, tự do.
Tác giả “Nhật ký trong tù” với những bài
thơ sánh ngang thơ Đường, thơ Tống với cốt cách ung dung của một Nhà Nho, đã
làm các bài thơ lục bát 4 câu, 8 câu có âm hưởng của thơ tứ tuyệt, thất ngôn
bát cú mà bài thơ “Đi thuyền trên sông Đáy” là một ví dụ.
Nhân đây tôi nói thêm một ý là cấu trúc 4 cặp
câu “đề”, “thực”, “luận” và “kết” là một đặc trưng quan trọng của thơ luật Đường
thất ngôn bát cú, tạo nên vẻ đẹp của thơ luật Đường. Chính cấu trúc chặt chẽ
này quyết định tính hàm súc rất cao của thơ luật Đường. Chỉ có đúng 8 câu 7 chữ
phải chuyển tái toàn bộ tư tưởng, tình cảm, những triết lý sâu xa, những điều cần
nhắn gửi tới người đọc… Rồi cả cảm xúc, thi hứng, cốt cách của tác giả, đủ cả tả
cảnh, tả tình… bó gọn trong 56 chữ. Đọc xong 2 câu “đề”, người đọc đã hiểu bài
thơ tác giả định nói vấn đề gì. Hai câu “thực”, chỉ là một đôi câu đối ngắn
nhưng phải chuyển tải toàn bộ nội dung của câu chuyện đang nói. Hai câu “luận”
cũng là một đôi câu đối có vị trí đặc biệt trong bài thơ, đó là những suy nghĩ
sâu xa của tác giả, bàn luận rộng vấn đề đang đề cập, nó cũng là những điều tác
giả muốn gửi gắm, những tâm sự… Đến 2 câu “kết” thì thật hoàn chỉnh, nâng tầm
giá trị bài thơ, mở ra những suy tư cho người đọc, làm cho dư vị của bài thơ
còn mãi về sau. Có người nói vắn tắt: 4 câu đầu tả cảnh, 4 câu sau tả tình. Nói
thế e không đầy đủ nhưng phần nào thể hiện cấu trúc bài thơ thất ngôn bát cú.
Hiện nay, có người làm thơ luật Đường chỉ chăm lo sao khỏi “thất luật”, “thất
niêm”, “thất đối” mà chưa chú ý đúng mức tới cấu trúc 4 cặp câu kể trên làm cho
bài thơ bị giảm giá trị đi nhiều.
©
Tác giả giữ bản quyền.
.
Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ TP.Hà Nội ngày 17.5.2015
Xin
Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet Khi
Trích Đăng Lại.
_______________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét