HomeCảm nhận nhân đọc “Năm Chữ Ngàn Câu” – Bài viết Đỗ Xuân Tê (USA)
Thứ Tư, 21 tháng 1, 2015
Khi chưa cầm được tập thơ trong tay, ý nghĩ ban đầu theo vô thức tôi cứ tưởng ai đó đã xếp chữ lầm tựa đề của tập thơ Năm Chữ Năm Câu của nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ xuất bản hồi đầu năm 2014. Nhưng rồi vào thăm mấy trang nhà, cái tựa vẫn đập vào mắt tôi và không còn nghi ngờ gì nữa, đây là tập thơ thứ 9, Năm Chữ Ngàn Câu, một thi phẩm hoàn toàn mới.
Tác
giả Đỗ Xuân Tê
Họ
tên thật Đỗ Xuân Thảo
Hiện định
cư tại Anaheim , California
Email: hungvansg@gmail.com
_____
CẢM NHẬN NHÂN ĐỌC “NĂM CHỮ NGÀN CÂU”
Khi chưa cầm được
tập thơ trong tay, ý nghĩ ban đầu theo vô thức tôi cứ tưởng ai đó đã xếp chữ
lầm tựa đề của tập thơ Năm Chữ Năm Câu
của nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ xuất bản hồi đầu năm 2014. Nhưng rồi vào thăm mấy
trang nhà, cái tựa vẫn đập vào mắt tôi và không còn nghi ngờ gì nữa, đây là tập
thơ thứ 9, Năm Chữ Ngàn Câu, một thi
phẩm hoàn toàn mới.
Xét về góc độ thời
gian, sự ra đời hai tập thơ trong vòng một năm là một thành quả sáng tác đáng
chú ý, nhưng nhìn lại tuổi tác của nhà thơ, chia theo bình quân, bảy chín 63
thì bảy năm mới có một tập thơ. Hay làm con tính nhẩm 45 năm làm-thơ (chứ không
phải mần-thinh) thì năm chín 45, năm năm một tập vẫn chưa phải là nhịp độ sung
mãn.
Nói vui thì như
vậy, nhưng nhìn lại hành trình 45 năm Thơ của Nguyễn Lương Vỵ, nhà thơ Du Tử Lê
sau khi đọc Năm Chữ Ngàn câu đã có những
nhận xét rất tinh tế, không xếp anh tài
năng ‘nuớc rút’ hay ‘đường trường’ theo khái niệm của Nguyên Sa mà theo tôi diễn nghĩa thì tác giả Khúc Thụy
Du ý muốn nói từng bước “bứt phá kiến tạo
một hướng đi lẻ, hiếm… làm cho các thi phẩm của Nguyễn Lương Vỵ là một đầu tư
trí tuệ cật lực, mở vào những chân trời mới… một thao-thiết mở ra những cánh
cửa khác, cho ngôi nhà thi ca của mình.” Nhà thơ đàn anh không quên khen tài
dụng chữ của người thơ ít tuổi hơn về thể thơ Ngũ ngôn mà Nguyễn Lương Vỵ đã
dày công vận dụng một cách tài hoa.
Theo tôi, cứ theo
hướng đầu tư này dù đến tập thơ thứ 9 vẫn chưa hẳn là đỉnh điểm, vẫn tạo sự mới
lạ, sự sáng tạo, tính uyên bác về câu về chữ về ý về tứ, tính cao-sâu trong
ngôn từ, tính tượng-hình trong tư tưởng qua hành trình một Đời Thơ của người
thi sĩ đất Quảng nam mà 16 tuổi đã có
những vần thơ năm chữ, như bài thơ Cảm
Ứng:
Biển đắp một tòa sương
Lạnh đôi bờ vú nhỏ
Nàng tắm trong tịch dương
Núi gầm lên khóc nhớ…
Anh cũng là nhà
thơ còn sót lại của thế hệ sanh ở nửa thế kỷ sau, khi có vốn chữ Hán đạt độ
thâm sâu nâng lên hàng dịch giả, chính vậy mà thể thơ năm chữ (rất phổ biến
trong cổ thi) có làm tới ngàn câu cũng vẫn đủ sức thu hút độc giả được thể hiện
rõ nét trong cả hai thi phẩm sau này ở tuổi 62.
Nói cho ngay, hai
tập thơ cách nhau 9 tháng không có nghĩa 50 bài thơ của tập sau đã được soạn
vỏn vẹn chưa đầy ba trăm ngày (với một vài nhà thơ trẻ tôi đã thấy hiện tượng
này) mà tự nó, khi có dịp đọc, rồi đọc lại, người đọc sẽ hiểu nó đã được thai
nghén, mài dũa, hiệu đính, bổ sung, cân nhắc từ những năm tháng nào đó trong
suốt cuộc hành trình khổ nạn vì Thơ.
Dù tuổi đời hiện
giờ ở tuổi 63, từ nhiều năm qua, đọc thơ anh và bút hiệu tên anh, tôi vẫn tưởng
tác giả là người của thế hệ thất thập. Nguyễn Lương Vỵ, một nhà thơ già trước
tuổi, cả tuổi Thơ lẫn tuổi Đời. Vì thơ, anh đã đánh đổi đời mình bằng những vần
thơ ứa máu. Bằng thơ, anh đã cung hiến cho người những tình tự nhân gian.
Ta hãy tìm tập thơ
có hình bìa Hoa ổi (do nxb SỐNG in ấn rất trang nhã), xem và ngẫm. Với tôi cùng
nhiều độc giả không dám đi vào đánh giá theo cách nhìn chuẩn mực của những thi
tài lớn, mà chỉ xin đôi điều cảm nhận để hiểu thêm anh là ai, thơ NLV từ đâu
đến, cùng lý giải vì sao trong tập thơ có nhiều bài thơ Không Đề mà tập thơ thứ 9 nầy có tới 9 bài, gây cho
độc giả như tôi vừa phải suy tư dự đoán vừa ngộ nghĩnh đặt cho những tác phẩm
của anh như ‘những vần thơ không tên’ và thi phẩm mới nhất … Tập Thơ Không Tên số 9.
Không hề dấu diếm,
tôi vốn yêu thơ Nguyễn Lương Vỵ hơn chục năm trở lại đây khi đọc những bài thơ
rời ông gửi đăng trên một số trang mạng văn học, rồi qua những bản dịch sâu sắc
bằng tiếng Anh của một chủ bút nhật báo và cuối cùng là bản dịch ba bài thơ cổ
chuyển từ chữ Hán, chùm thơ mùa thu của Trần Nhân Tông. Duyên tình như bén,
biết anh cùng quê với Trần Yên Hòa, tình cờ khi ngồi bên quán cà phê, qua cú
điện thoại của chủ trang BVN cho biết tác giả đã gởi tôi tập thơ và chờ vài
ngày sẽ tới.
Tâm lý người đọc
bao giờ cũng hạnh phúc khi được tác giả tặng sách, dù chỉ là chữ ký khi đứng
chờ buổi ra mắt sách. Nhưng việc gởi tặng cũng là công đoạn rất đa đoan cho
những tác giả nhiều mối giao lưu. Nhưng với tôi có thể vì anh vui khi đọc những
nhận xét qua ba bài thơ anh dịch của vị vua nổi tiếng đời Trần (thích thú là đã
được post lại trên nhiều trang mạng hải ngoại). Duyên văn nghệ xuất phát từ các
website ấy vậy mà hay, chẳng vậy mà Đinh Cường dù chưa một lần giáp mặt cũng
gởi cho tôi cả một Đoạn ghi bằng thơ trân trọng những gì tôi đã viết về các
nghệ sĩ.
Trở lại “Tập thơ
không tên số 9” mà tôi ví von cho vui như thế, Năm Chữ Ngàn Câu, lần này ra mắt như một sự trân trọng bạn đọc nhân
dịp 45 năm ‘chung thủy’ với Thơ từ
thuở một thư sinh phải lòng với câu, với chữ đến khi tóc bạc òa bay giữa trần gian, được hiểu như một Lời tự sự của tác
giả, một cách bộc bạch những tâm tư thầm kín pha nỗi u hoài nhuốm niềm u uẩn
vốn đã tích tụ ẩn chứa trong anh từ những năm tháng điêu linh trên quê hương
(mà Tam kỳ/Quán Rường là mảnh đất chịu nhiều bất hạnh) để những bậc thầy, cha,
chú của anh, bạn bè, người thân, bạn văn của anh, người âm kẻ dương, người vai
trên kẻ vai dưới, người đương thời người tiền bối, người chốn quê, nơi đất
trích hiểu được tấm lòng của anh và với những bạn đọc - mà anh luôn trân trọng
- hiểu được Thơ anh.
Tôi ít khi để cảm
nhận và phê bình của các cây bút khác ảnh hưởng đến cảm xúc của mình khi bày tỏ
những góp ý với các tập thơ tập truyện vừa ra mắt, chủ ý là để giữ sự suy nghĩ
độc lập tránh sự trùng ý với người đi trước, nhưng lần này tôi đã làm trái
ngược và thích thú gạn lọc vài nhận xét rất hay của mấy bạn văn và người thơ
tác giả thân quen. Đây cũng là một biểu cảm tế nhị thể hiện mối giao lưu tác
giả-độc giả, độc giả-độc giả thường thấy trong sinh hoạt văn học hải ngoại
nhiều năm trở lại đây.
Tôi tâm đắc với Tô
Đăng Khoa, có lẽ là người đã đọc bản thảo trước khi in và trở thành Lời bạt sau
khi in. Ông viết rất tự tin do có những quan hệ gần gũi với tác giả (bài thơ đề
tặng đầu tiên, tác giả đã dành cho ông) đã dẫn dắt tôi đồng cảm với nhiều nhận
xét tinh tế, đặc biệt phần trích dẫn những vần thơ nguyên bản của Năm Chữ Ngàn
Câu, tôi ngẫm lại sao có sự trùng hợp chi lạ với độc giả trình độ thẩm thơ còn
hạn chế như tôi.Tôi chỉ bổ sung, còn nghĩa dân gian là làm ngơ trong khái niệm
‘mần thinh’, một thương hiệu mới của người-thích-mần-thơ.
Người thứ hai là
nhà thơ Lê Giang Trần, ông đọc hộ và khái quát tài tình cả một phần tư số trang
của tập thơ khi kết hợp nhuần nhuyễn bước chân thi nhân qua những chuyến đi
thăm đi dạo một vòng nhân gian, tạm trích:
“Ông thăm mẹ, thăm con mình, thăm một số bằng
hữu, thăm từ đường, thăm mộ ông năm sạn ở quán rường, chiều uống rượu với võ
chân cửu ở bảo lộc, thăm sơn núi ở bảo lộc, trở lại đà lạt, gặp lại thi sỹ trần
xuân kiêm ở sài gòn, trưa ở chùa linh ứng, đêm thả bộ một mình trên phố sông
hàn, hát khẽ bên mồ (em trai), ông thổi kèn ma tháng tư, khuya ở ngả năm gò
vấp, tặng cho em gái màu nắng cũ, tiễn biệt nhà văn nguyễn xuân hoàng… và ở
trong một chiều-không-gian hay chiều-thời-gian nào đó, thi nhân tự cười lên
tiếng hống của con sư tử...”
Có một ý chung nổi
lên như một cảm nhận cốt lõi của cả ba nhà thơ (kiêm bạn đọc) là họ đều bàn
nhiều về những bài thơ… Không Đề. Tôi cũng không là ngoại lệ và phần tôi xin
biểu lộ theo hướng dưới đây.
***
Trước hết nói về
Thơ, trong lời mở đầu mà thi nhân đã hạ mình dùng chữ Lời Thưa, Nguyễn Lương Vỵ
đã tự hỏi,
“Thơ?
Câu hỏi đã từ rất lâu, không lời vọng
lại hồi đáp
Câu trả lời vẫn còn im lắng, ngất
xanh trong những giấc mộng dị thường
Thơ?
Tiếng nói trong trẻo trong veo nhất
của Con Người trên trần gian này. Có phải như vậy chăng?”
Không dám chắc,
câu hỏi bỏ lửng, câu trả lời còn đi trốn, nhưng anh cũng thử tạo ra một tiến
trình hình thành cho thơ khá độc đáo,
“Âm sắc cất lên Tiếng Nói, thổi hồn vía vào
Chữ, đọng lại, hòa âm, tan và bay đi thành Thơ,”
Và ta không thấy
lạ khi tác phẩm đầu lấy tên Âm Vang Và
Sắc Màu mở đường cho những tập thơ sau chỉ toàn Âm với … Âm (nhà thơ nữ
Nguyễn Thị Khánh Minh có tặng tác giả bài thơ ĐỘC HÀNH tóm gọn những câu chữ
của tác phẩm đã ấn hành và theo tôi có lẽ là một trong số ít bạn thơ họ hiểu
nhau theo mối quan hệ Bá Nha -Tử Kỳ trong thơ văn).
Trong phần đầu của
tập thơ, tác giả dùng những bài thơ như món quà tặng cho các bạn văn và người
thân, tạm goi là những người dương. Phần sau như một chiêu niệm những người âm
dưới dạng Phụ lục. Kẹp giữa là các chuyến đi như Lê Giang Trần khái quát. Bản
lề khép mở phân chia cuốn sách là những bài thơ Không Đề dành cho các độc giả
đánh cược với thơ. Phải nói là tập thơ này tôi đọc khá kỹ theo trình tự của mục
lục, sẽ còn đọc lại theo ngẫu hứng từng bài và đây mới là cái thú khi thẩm thơ
cho những độc giả ở tuổi về chiều.
Hình như thơ
Nguyễn Lương Vỵ thiên về âm nhiều hơn dương, nhiều bài thật buồn và tôi hoàn
toàn đồng thuận với cô tiểu thư, con gái anh,“thơ ba làm rất hay nhưng…buồn quá!”
Cả tập có độc một
bài xuân, nhưng anh vui vì có mẹ, Nắng
Xuân Phân như là con đò đưa anh về miền thơ ấu,
Mắt xa xăm mờ tỏ
Con về là Mẹ mừng
Nắng xuân phân rưng rưng
Vai gầy thêm tuổi hạc
…
Kể chuyện nữa đi Mẹ
Chuyện chi con cũng nghe
Chuyện chi mô rứa hè
Gịong Quảng Nôm giòn rụm…
Tứ Tấu Khúc Bên Thềm Nắng Cũ, bài thơ
như một cuộc trò chuyện với cha, với chú nơi cõi âm đậm đà với âm với sắc,
Câu thơ níu lửa sinh linh
Chôn hết sắc màu
Chôn hết âm vang chiều lá mục
Tiếng kêu sương ủ kín vết thương tâm…
Nắng Dương Cầm, tưởng niệm Quỳnh Giao là
một bài thơ thật hay được post lại trên nhiều trang mạng đọc hoài vẫn cứ rưng
rưng,
Tháng bảy nắng dương cầm réo rắt
Ngón tay người nở một trời bông
Bông biêng biếc bông trắng ngần tâm
tướng
Hạc vàng bay hay hồn người mênh
mông…
Trăm Năm Hàn Mặc Tử, được coi như một
bài thơ chiêu niệm gồm đúng 100 câu năm chữ in lại trên tập thơ này, Nguyễn
Lương Vỵ góp phần đưa nhà thơ tài hoa bạc phận lên hàng chân dung bất tử trong
thi ca nhân kỷ niệm trăm năm ngày sanh của ông.
Khép lại phần Cảm
nhận nhân đọc một tập thơ, người viết chọn Không Đề III, một chân dung tự họa
của nhà thơ nhân tuổi 62,
Ngó lên thấy cái vút
Nhìn xuống gặp cái vù
Mừng ta ngày càng khù
Tiếng cu gù ướt nắng
Lời chiêm bao văng vẳng
Giọng em cười trong veo
Suốt đời ta mang theo…
Và thực sự đi vào
phần kết với Không Đề IX
Mần thơ như chết khát
Ực hết tình em trao
Nốc hết cõi chiêm bao
Nuốt hết đời oan nghiệt
…
Cho đến hơi thở cuối
Vẫn mần-thinh-mần-thơ…
Xin mời bạn đọc
hãy cùng tôi ta tìm tập thơ để nhìn Hoa ổi và Vệt nắng bên hè tâm tình với
người làm thơ ‘đến hơi thở cuối’.
----
Ghi chú:
Năm Chữ
Ngàn Câu, tập thơ thứ 9 của Nguyễn Lương Vỵ, NXB SỐNG California,12.2014
----
©
Tác giả giữ bản quyền. . Cập nhật lại theo nguyên bản của tác giả gởi từ Sài Gòn ngày 21.01.2015
Xin Vui Lòng Ghi Rõ Nguồn VanDanVietNet Khi Trích Đăng Lại.
_________________________________________________
Bài liên quan
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét