Huỳnh Xuân Sơn với cảm nhận bài thơ “Hè” của tác giả Hải Minh

          có một mùa hè không hoa phượng 

    Hè về với tôi và có lẽ với rất nhiều người, là hoa phượng, là tiếng ve, nếu không cũng là hoa sen, hay nắng vàng, thậm chí là tiếng ếch sau đêm mưa rào. Với tác giả Hải Minh lại khác. Khi hè đến cảm xúc trào dâng về một mùa hè đã xa được anh gửi gắm vào 8 câu thơ tự do, với 62 từ cho tựa đề chỉ một chữ Hè.

    Và mùa Hè ấy “không có hoa phượng”, mà “đỏ trên cây là máu bạn bè tôi”… Tôi đã rùng mình khi đọc và cảm ý thơ này. Mùa hè dù muốn hay không hoa phượng vẫn nở.. Anh viết “không có..” là bởi anh không thể, hay nói đúng hơn là không có cơ hội để nhìn “màu hoa như màu máu con tim” ấy. Tới đây tôi bỗng giật mình trộm nghĩ:

    Có lẽ anh là một trong hàng chục ngàn học sinh, sinh viên, của các trường đại học, cao đẳng, thậm chí trường cấp ba của Hà Nội. Tham gia Mùa Hè Đỏ Lửa năm 1972. Nếu đúng vậy thì nửa câu thơ “đỏ trên cây là máu…”. Chưa thể cho anh toại nguyện ý muốn miêu tả sự khốc liệt của mùa hè năm ấy… Máu chảy nhuộm đỏ nước sông Thạch Hãn, Máu nhuộm đỏ khắp nơi… Nhất là thành cố Quảng Trị nơi diễn ra trận đánh kéo dài “tám mốt ngày đêm..”. Máu, máu, máu chứ chẳng thể có màu nào khác! Cây cối bị bom đạn phạt ngang, chặt dọc… còn đâu lá để nâng đỡ những giọt máu. Máu nhuộm đỏ cây, thậm chí là gốc cây và có lẽ cả rễ cây bị bom đạn cày xới tung lên…

    Nửa câu thơ thứ hai còn lại “…bạn bè tôi”. Vâng trong chiến tranh giữa lằn ranh của sự sống và cái chết… những người lính bắt buộc phải cầm súng hướng nòng vào nhau… Nhằm bảo vệ quê hương mà họ sinh sống, cũng như mạng sống của mình… Khi ngã xuống trên trận địa máu hoà vào máu… cùng là người da vàng cùng dòng giống Tiên Rồng, đâu thể phân biệt máu địch máu ta… nếu đã không phân định được rõ ràng thì thôi ta hãy coi nhau là bạn…

    Chiến tranh tàn khốc đâu chỉ có máu… Dòng hồi ức của tác giả đưa ta đi tiếp vào sâu trong Hè với:

    Không thể không có sấm, vì đó là hiện tượng tự nhiên của trời đất, dù muốn hay không, nó vẫn diễn ra khi những cơn giông mùa hè ập đến… Chỉ là tác giả và bạn bè còn mải chiến đấu giữa tiếng bom đạn đang gầm thét nên bị lấn át đấy thôi…

    Tôi xin trích một đoạn thông tin như sau: “Nếu tính trung bình thì mỗi người dân sống ở mảnh đất này phải gánh chịu 7 tấn bom. Thật là một sức chịu đựng ghê gớm, khó có thể tưởng tượng nổi, nhưng cũng minh chứng ý chí quật cường của dân tộc ta. 81 ngày đêm cả Thành Cổ Quảng Trị rung chuyển trong khói súng bom đạn….” (Nguồn Saigonnet).

    Chỉ bấy nhiêu thôi đã đủ cho thế hệ chúng tôi (sinh ra trong chiến tranh lớn lên trong hoà bình) cảm thấy chiến tranh tàn khốc như thế nào? Và với một lượng bom đạn khủng khiếp như vậy trút xuống làm sao tránh khỏi mất mát đau thương. Mất mát không chỉ đến với hai bên tham chiến mà còn gieo tang tóc lên biết bao người dân vô tội, mà có lẽ mãi mãi, không có sử gia nào thống kê và ghi chép nổi… Vẫn còn đây dấu tích của chiến tranh mang tên “Đại lộ kinh hoàng”. Lộ máu số 7… Đó là với niềm chung, còn niềm riêng của tác giả với những người bạn của mình..Những người mà thân xác của họ vĩnh viễn tan vào đất, vào nước Quảng Trị nói riêng và khắp dải đất Việt Nam nói chung vẫn còn đang được nhắc đến cùng nỗi đau như vô tận.

    Hai câu thơ của tác giả Hải Minh khiến tôi bất giác nhớ tới bài thơ Lời Gọi Bên Sông của Người lính, nhà thơ, nhà báo Lê Bá Dương

    Con sông Thạch Hãn hôm nay trong xanh thơ mộng là vậy. Thế mà cách nay bốn mươi hai năm, nó mang dòng nước màu máu suốt nhiều ngày… Từ sâu thẳm đáy lòng tác giả cũng như nhà thơ Lê Bá Dương và biết bao triệu người lính hai bên tham gia chiến dịch Mùa hè đỏ lửa năm ấy chưa một lần quên… khi nhắc nhớ. Sự nhắc nhớ không hẳn chỉ có người lính mà còn cả những người dân Quảng Trị nói riêng và người dân cả nước nói chung…

    Sáu câu thơ không dễ để đọc và để cảm đã qua, cũng là lúc gặp hai câu kết của Hè hiện diện:

    Cả bài thơ, với tám câu thơ, tác giả không hề viết hoa đầu dòng…Một sự cố tình để thể hiện tên địa danh Quảng Trị và một cái tên riêng Cường nổi bật bằng cách viết hoa hai danh từ này chăng?

    “Hơn một lần…” có nghĩa là số nhiều. Có thể là 2, có thể là 10 và cũng có thể vài chục lần… hoặc giả chưa một giây phút nào tác giả quên được hai từ Quảng Trị, bất kể mưa,nắng, giá rét hay vui buồn… Trong suốt bốn mươi hai mùa hè, kể từ mùa hè đỏ lửa ấy… Mỗi lần “thăm Quảng Trị…” Là lại thêm một lần “thả hoa tươi” và cũng thêm một lần “khóc gọi CƯỜNG ơi!

    Tôi cũng đang khóc và gọi tên Cường. Nhưng là “Cậu Cường Ơi! cậu em trai duy nhất của mẹ tôi… Đã trích máu viết đơn tình nguyện… Rồi hy sinh vào ngày 3/3/1972 tại Mặt trận phía nam. Năm ấy cậu tôi 19 tuổi….

    Cậu Cường của tôi cùng bạn Cường của tác giả, cũng như bao người lính trẻ đã mãi mãi nằm lại đâu đó trên đại ngàn xanh, dưới dòng sông Thạch Hãn, Nhật Lệ trong vắt, hay dưới con đường hoặc vườn tược nhà ai đó… Thân xác của những người lính trẻ ấy có thể mãi mãi mất đi. Nhưng tên tuổi họ sẽ còn được người thân, bạn bè và các thế hệ sau nhắc nhớ…

    Mùa Hè Đỏ Lửa Đã lùi xa vào quá khứ... Hè của tác giả Hải Minh cũng vừa khép lại… Có thể với cá nhân tôi, Vốn được sinh ra trong chiến tranh nhưng lớn lên khi chiến tranh đã kết thúc… Sự hiểu biết cũng như vốn sống còn hạn chế, tôi chưa thể cảm nhận hết được mọi góc cạnh và vẻ đẹp nhân văn của bài thơ Hè… Mong tác giả và bạn đọc hãy coi đây là cảm xúc của cá nhân tôi khi gặp bài thơ Hè của tác giả Hải Minh. Một tác giả mà tôi chưa từng được đọc tác phẩm nào khác của anh…

Sài Gòn 1.7/2014 

Huỳnh Xuân Sơn 

 

Huỳnh Xuân Sơn